Strategia to przemyślana, ogólna koncepcja działania, której realizacja zapewnia organizacji przewagę na rynku, mimo inteligentnego przeciwdziałania konkurencji. Proces budowania strategii jest procesem złożonym i czasochłonnym, wymagającym sformułowania celów a następnie przeanalizowania otoczenia zewnętrznego i środowiska wewnętrznego firmy.
Strategia wyznacza kierunek działania firmy i jednocześnie wskazuje cel, na którego osiągnięciu powinny skupić się wysiłki wszystkich pracowników. Dlatego powinna ona znaleźć odzwierciedlenie w strukturze organizacyjnej firmy (podziale zadań, uprawnień i odpowiedzialności) i strategii zarządzania zasobami ludzkimi.
Każda organizacja, która chce osiągnąć sukces, wcześniej czy później stanie przez koniecznością opracowania strategii działania. I chociaż na początku może się to wydawać niepotrzebne (firma jest w rozruchu, działań nie ma zbyt wiele, realizuje je sam przedsiębiorca, lub z małym gronem współpracowników), to nawet wtedy można stracić z oczu wyznaczony cel, tonąc w morzu spraw bieżących i administracyjnych.
Im firma większa, tym bardziej potrzebuje zintegrowanej koncepcji działania, która nadaje wspólny „kurs” wszystkim pracownikom.
Dlaczego jednak wiele małych firm nie ma strategii?
K. Safin w książce „Zarządzanie małą firmą” wskazał cechy małych firm, które sprzyjają i hamują planowanie strategiczne.
Do cech sprzyjających opracowaniu strategii zaliczył:
- większość kompetencji skupiona jest rękach właściciela firmy lub kadry zarządzającej,
- przejrzysta struktura lub jej brak,
- duża otwartość na zmiany,
- innowacyjne podejście do problemów,
- ciągłe poszukiwanie okazji i szans, niszy rynkowej,
- konieczność wypracowania zysku (brak łatwego dostępu do innych źródeł finansowania),
- poszukiwanie kooperantów i działanie w warunkach konkurencyjnych.
Natomiast wśród cech, które hamują powstawanie strategii w małych firmach wskazał m.in:
- brak możliwości zdobycia i przetwarzania informacji rynkowych,
- niewystarczające kompetencje właściciela z zakresu zarządzania,
- brak czasu – ciągłe zajmowanie się sprawami bieżącymi i osiąganiem zysku,
- zbyt mocne skupienia się na „tu i teraz”,
- zbyt duża hermetyczność.
Warto zapamiętać
W małych firmach najczęściej podstawą do budowania strategii jest analiza SWOT, czyli analiza zasobów organizacji, opisanych w podziale na mocne i słabe strony oraz czynników zewnętrznie oddziałujących na firmę, czyli identyfikacja szans i zagrożeń. Wielu przedsiębiorców pozostaje na tym etapie, tzn. określenia szans, zagrożeń, mocnych i słabych stron a przecież to jeszcze nie koniec. Krok następny i o wiele istotniejszy to stworzenie dla firmy koncepcji działania w trzech perspektywach: optymistycznej – zakładającej wykorzystanie największych szans i potencjału drzemiącego w mocnych stronach; pesymistycznej – reagującej na pojawiające się w otoczeniu firmy zagrożenia i praca nad słabymi stronami oraz optymalnej, która jest wypadkową wcześniejszych i powinna być podstawą stworzenia planu prawdopodobnego.
Kiedy mamy już opracowaną strategię firmy – warto ją zrealizować. Niestety doświadczenia pokazują, że nawet kiedy firma posiada strategię działania, nie zawsze ją realizuje. Dlaczego? Najczęściej brakuje w niej kompetentnej kadry zarządzającej, która potrafiłaby wdrożyć cele i zadania zapisane w strategii.
To nie budynki i maszyny ale zespoły dobrze przygotowanych do pracy ludzi stanowią niezastąpiony i ogromny kapitał każdej organizacji. Aby zespoły mogły uruchomić swój potencjał potrzebni są menedżerowie o kompetencjach pozwalających między innymi na:
- rekrutację i selekcję ludzi pod kątem dopasowania do zespołu i wymaganego profilu kwalifikacyjnego,
- przekonanie zespołu o potrzebie i wartości wynikającej z realizacji celów zespołowych,
- kształtowanie zespołowej kultury pracy,
- umożliwianie zespołowi podejmowania wspólnych decyzji,
- wykorzystywanie siły pozytywnych sprzężeń, uznania i wynagradzania,
- dbanie o przepływ informacji i dobrą komunikację w zespole,
- motywowanie zespołu i utrzymywanie zaangażowania w realizację celów jego członków,
- rozwiązywanie konfliktów i sytuacji trudnych w sposób konstruktywny,
- wzmacnianie w zespole ducha kreatywności,
- rozbudzanie w członkach zespołu potrzeby ciągłego rozwoju.
Podsumowując, nie ma firmy, która nie potrzebuje jasno określonej strategii działania. Posiadanie jej umożliwia przedsiębiorcy/kadrze zarządzającej skoncentrowanie potencjału swojego i swoich współpracowników na realizacji wspólnego celu, a konsekwentne jej realizowanie sprzyja osiągnięciu silnej pozycji na konkurencyjnym rynku. Do realizacji strategii przedsiębiorca potrzebuje sprawnych i skutecznych menedżerów, gdyż proces rozwoju firmy jest powiązany z procesem efektywnego zarządzania a wykorzystywanie przez menedżerów posiadanych kompetencji w codziennym działaniu – gwarancją sukcesu.
Ewa Suchożebrska
Źródła:
– Zarządzanie pracownikami, red. naukowa prof. Lidia Zbiegień-Maciąg, Kraków 2003
– Profesjonalizm menedżera determinantą sukcesu organizacji, Prof. nzw. dr Krystyna Kubik, PWSIiP w Łomży, 2012
– W kierunku gospodarki opartej na wiedzy – wyzwania dla kadry kierowniczej, T. Kupczyk
– Przegląd praktyk w obszarze adaptacyjności pracowników i przedsiębiorstw w skali mikro i makro (raport), M. Szymczak, Wrocław 2011
– Zarządzanie małą firmą, K. Safin
– Mikroszkółka zarządzania, K. Obłój
– Zarządzanie personelem w małej firmie, M. Sidor-Rządkowska